چکیده
مطالعه سوابق جهانی نشان میدهد کاربرد سامانه های اطلاعات جغرافیایی در زمینه برنامه ریزی در مدیریت گردشگری برای اولین بار در اوایل دهه 1990 میلادی آغاز شد، ولی توسعه کاربری سامانه های اطلاعات جغرافیایی در این زمینه همانند توسعه آن در سایر زمینه ها سریع نبوده است. بدیهی است که این توانایی، امکانات بسیار وسیعی را در اختیار برنامه ریزان و گردشگران قرار میدهد تا بتوانند برنامه ریزی خود را انجام دهند.
برنامه ریزان از این توانایی و امکان برای شناخت کاستیها و نقاط ضعف احتمالی و همچنین بررسی روند تغییرات به منظور برنامه ریزی برای بهبود شرایط و توسعه فعالیتهای گردشگری استفاده میکنند. هدف از پژوهش حاضر بررسی و تبیین کارکردهای سامانه های اطلاعات جغرافیایی بر صنعت نوپای گردشگری در کشور میباشد. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی و تکنیکی میباشد.
نتایج این پژوهش نشان میدهد که سامانه های اطلاعات جغرافیایی میتواند در جهت برآورد نیازهای مختلف اطلاعاتی، برآورد شاخص و به طور کلی کمک به برنامه ریزان، گردشگران، همچنین پایش و ارزیابی فعالیت های گردشگری به کار رود.
واژ ههای کلیدی: صنعت گردشگری، سامانه های اطلاعات جغرافیایی، برنامه ریزی گردشگری،گردشگران.
مقدمه
امروزه صنعت گردشگری در دنیا، یکی از منابع مهم درآمدزایی و در عین حال از عوامل مؤثر در تبادلات فرهنگی بین کشورهاست. به همین علت پژوهشگران و متخصصان محلی علاقمند به بررسی نقش توریسم در توسعه اقتصادی و اجتماعی میباشد.
افزون بر این، فعالیت گردشگری به عنوان یک صنعت بدون دود هم علت و هم پیامدی در روند جهانی شدن است. توسعه گردشگری یکی از کم هزینه ترین روشهای ایجاد اشتغال به شمار میرود.
صنعت توریسم مشاغل و درآمد بسیاری زیادی را ایجاد کرده است. به ویژه در آن لایه هایی از بازار که دارای شرایط نامساعد متغیرهای اقتصادی نظیر حرفه های غیرتخصصی و مشاغل پاره وقت با مهارت پایین است. بنابرگزارش سازمان جهانی توریسم، تعداد گردشگران بین المللی به 898 میلیون در سال 2007 رسیده است، وبرطبق پیشبینیها این رقم در سال 2020 به 6.1 میلیارد نفر خواهد رسید.
در طول بیست سال (1980-2000) تعداد گردشگران جهانی سالیانه به میزان 8 درصد افزایش یافته است، رقمی بسیار بیشتر از رشد اقتصاد جهانی که سالیانه حدود 3 درصد میباشد. همچنین در سال 2003 ایالات متحده امریکا با درآمدی معادل 4.68 میلیارد دلار در رأس کشورهایی بوده که بیشترین درآمد را در این صنعت داشتهاند. فرانسه و اسپانیا با 3.29 و 3.27 میلیارد دلار به ترتیب در ردههای پس از آن قرار دارند.
ادبیات موضوع
سامانه اطلاعات گردشگری
قبل از وارد شدن به بحث کاربرد سامانه های اطلاعات جغرافیایی در گردشگری لازم است ویژگی اطلاعات مورد نیاز برای تشکیل پایگاه اطلاعات سامانه های اطلاعات جغرافیایی ویژه گردشگری بررسی شود، چرا که بر مبنای تشکیل صحیح پایگاه اطلاعاتی میتوان برنامهریزی وکاربردهای سامانه های اطلاعات جغرافیایی را مطرح کرد.
مهمترین ویژگی سامانه اطلاعات گردشگری در محیط سامانه های اطلاعات جغرافیایی دو بعدی بودن اطلاعات است. بدین معنی که اطلاعات جمع آوری و ذخیره شده در پایگاه الزاماً هم از بعد مکانی یا فضایی و هم از بعد اطلاعات توصیفی یا خصیصه ای برخوردارند.
بعد مکانی این اطلاعات همان نقشه های موضوعی است که نشان دهنده موقعیت موضوعات جاذبه ها و تسهیلات گردشگری و مانند آن است و بعد خصیصه ای آن نیز بیانگر انواع اطلاعات جدولی مربوط به موضوعات گردشگری است و چنانچه قبلاً گفته شد مزیت سامانه های مختلف اطلاعات جغرافیایی در پردازش این اطلاعات )نقشه ای و جدولی( به صورت یکپارچه است.
با توجه به موارد فوق مجموعه اطلاعاتی که در مباحث ذیل بررسی می شود الزاماً از دو بعد مکانی یا فضایی و اطلاعات توصیفی برخوردارند. این اطلاعات هم میتوانند برای اهداف برنامهریزی و توسعه فعالیتهای گردشگری به کار روند و هم برای متقاضیان سفر یا گردشگرها به منظور کسب اطلاعات لازم برای سفر به یک نقطه استفاده شوند.
مفاهیم پایه در سامانه اطلاعات گردشگری
نحوه تشکیل و استفاده از سامانه اطلاعات گردشگری به وسیله مدیران، تصمیم گیران یا کاربران مختلف از عمدهترین بحثهای مورد توجه در این زمینه است. عمدۀ کاربران یا گردشگرها برای شناخت ویژگیهای مقصد سفر از سیستمهای اطلاع رسانی مختلف بر حسب سلیقه، سطح اطلاعات، مکان و غیره استفاده میکنند. به این مفهوم سامانه اطلاعات گردشگری، مجموعه ای از آگاهیها درباره جاذبه های گردشگری ناحیه مقصد و روشهای رسیدن به آن نقطه است. از این نظر سامانه اطلاعاتی مشتمل بر همه روشهایی است که مردم با دیگران برای کسب اطلاعات گردشگری مورد نیاز خود ارتباط برقرار میکنند. سیستمها معمولاً از کانالهای اطلاعاتی تشکیل می شوند وممکن است به صورت رسمی یا غیررسمی، شخصی یا غیر شخصی، عمومی یا خصوصی باشند. کانالهای ارتباط در روشهای مختلف و متناسب با ویژگی جوامع به کار میرود.
سامانه اطلاعات گردشگری، نوع خاصی از سامانه های اطلاعاتی محسوب میشود که شامل همه کانالهای اطلاعاتی استفاده شده در تجارت یا جامعه میشود. این کانالهای اطلاعاتی شامل انواع تبلیغات، بروشورها، اطلاعات بازدیدکنندگان قبلی، دوستان و بستگان است.
نویسندگان: دکتر مهدی مدیری، مهرداد کرمی، سهند بنی کمالی
