۳- نرم افزارهای تخصصی به عنوان تنها راه حل

بخش عملیات خطوط لوله انتقال گاز نیازمند ابزاری است که اولا بتواند اطلاعات کامل و بروزی از ساختار فعلی شبکه بهمراه جزئیات آن ارائه دهد و در بررسی شبکه و نگهداری آن با ارائه راه کار های مناسب یاری رساند .ثانیا کاربران ضمن سهولت استفاده از این ابزار ، امکان اعمال تغییرات در شبکه را به صورت کلی و جزئی داشته باشند ، به طوریکه این تغییرات کاملا مستند و دارای اعتبار باشند.

با استفاده از فن آوری سیستم اطلاعات جغرافیایی , دریچه ای تازه در امر عملیات خطوط انتقال گاز گشوده خواهد شد و هزینه های ناشی از عدم دقت در ارائه طرحهای نامناسب به طور چشمگیری کاهش خواهند یافت .

۴- لایه های مورد نیاز نرم افزار :

• نقشه های پایه شرکت گاز شامل :
  • نقاط پالایشگاهها
  • مسیر و پروفیل خط لوله یا نقشه های R&P
  • نقاط تقاطع خطوط انتقال گاز از قبیل راه آهن ، کانال ، مسیل ، جاده …
  • نقاط ایستگاههای تقویت فشار ، حفاظت کاتدی، CGS ها ، شیر و …
  • نقشه های مکانیکال یا ایزومتریک ایستگاههای تقویت فشار , شیر و انشعابات
  • نقشه های تیپ ایستگاههای شیر و نقاط انشعاب ، حفاظت زنگ و… CGS ،
  • نقاط تست (Test Point)
• توپوگرافی
• حریم قانونی شهرها
• آبادیها
• زمین شناسی
• خاکشناسی

۵- نرم افزار جامع طراحی و نگهداری خطوط انتقال گاز

افزایش کارایی و بهره وری فعالیتهای گازرسانی از طریق بکارگیری تکنولوژی نوین یکی از اهداف مهم و

اساسی شرکت ملی گاز ایران است. از آنجا که بیشتر سیاستها، طرحها ، و عملیات روزمره در بخش خطوط لوله انتقال گاز به اطلاعات مکاندار دقیقی نیاز دارد ، سیستمی که بتواند تمامی اطلاعات مورد نیاز شرکت گاز را در یک نظام ماشینی گرد آورده و سازماندهی نماید ، بسیار سودمند خواهد بود.

نرم افزار جامع طراحی و مدیریت خطوط لوله انتقال گاز ، می تواند از طریق یکپارچه سازی اطلاعات کلیه واحدها در یک محیط اشتراکی و نمایش آن بصورت نقشه ، برای برنامه ریزی و تصمیم سازی بهتر کمک نماید . این نرم افزار علاوه بر دارا بودن ویژگیهای یک نرم افزار GISکلیه ابزارهای مورد نیاز طراحی شبکه انتقال گاز را نیز دارا می باشد .

این برنامه که با زبان Visual C++ نوشته شده ، وابسته به هیچ نرم افزار جانبی دیگر نبوده و بر اساس نیازها و استانداردهای شرکت ملی گاز ایران طراحی و برنامه نویسی گردیده است . کلیه قسمتهای برنامه فارسی بوده و کار با آن برای کاربر بسیار ساده می باشد.

این نرم افزار را در حقیقت می توان مجموعه ای از ابزار های CADبه علاوه GIS دانست. کلید موفقیت این نرم افزار وجود ابزارهای ترسیمی و ویرایشی قوی در کنار ارتباط سریع و آسان موضوعات ترسیمی با بانک اطلاعات توصیفی آنهاست . بنابراین از طریق اطلاعات متصل به هر یک از موضوعات ترسیم شده می توان نقشه را پس از ترسیم براحتی تجزیه و تحلیل و برآورد هزینه نمود.

۶- برخی از امکانات اختصاصی نرم افزار :

• در اختیار داشتن المانهای مورد نیاز در زمینه طراحی شبکه خطوط انتقال گاز با شکل و نماد استاندارد آنها
• شیء گرا : درک کلیه المانها تعریف شده و برخورد هوشمندانه با آنها
• کاملاً ایرانی ، عدم نیاز به هیچ نرم افزار جانبی دیگر جهت پردازش اطلاعات گرافیکی و توصیفی
• طراحی شده به روش برنامه نویسی باز : بدین معنا که به جز هسته اصلی نرم افزار ، بقیه قسمتهای آن (منوها ، ابزارها و … ) باز بوده و کاربران میتوانند بسته به نیاز خود آن را تغییر دهند .
• ارتباط با سخت افزارهای برداشت اطلاعات محلی خط لوله از طریق در یافت اطلاعات از آنها و نمایش آنها بر روی بستر نقشه.
• در اختیار داشتن مجموعه ابزارهای طراحی (CAD) و ویرایشی قدرتمند جهت طراحی و نقشه کشی آسان و سریع .
• ارائه گزارشات نامحدود از وضع شبکه موجود و طرح توسعه به تفکیک و در حد یک منطقه انتخاب شده
• سرعت بالای پردازش ، ذخیره و بازیابی اطلاعات .
• ثبت و بازیابی اطلاعات بازدیدهای دوره ای ، تحویل و تحول تاسیسات جدید و حوادث
• امکان تلفیق لایه ها و تعیین مسیر بهینه خط لوله انتقال گاز
• برآورد کامل ریالی و کالای طرح شامل استخراج طول های مورد نیاز از لوله های مختلف به تفکیک قطر ،
• استخراج اقلام موجود در نقشه های فنی پروژه ، تهیه لیست سفارش خرید و نهایتا برآورد هزینه پروژه
• امکان ورود اطلاعات خام نقشه برداری و ترسیم نقشه دقیق مسیر با دریافت دو مولفه طول و زاویه تغییر جهت نسبت به مبداء ، (امکان ترسیم بوسیله مختصات نسبی ، قطبی ، مطلق و یا به کمک ماوس)
• ترسیم پروفایل خط لوله به استفاده از اطلاعات نقشه برداری و یا به کمک نقشه توپوگرافی
• امکان تعریف پرس و جوی نامحدود از اطلاعات توصیفی و مشاهده عوارض انتخاب شده بر روی نقشه
• دارای هوشمندی لازم جهت کنترل طراحی و افزایش دقت آن در هنگام کار بمنظور جلوگیری از بروز خطاهای احتمالی
• گزارش مشخصات توصیفی خط لوله شامل : ضخامت دیواره ،قطر،نوع درز و فاکتور اتصال ،تولید کننده ، تاریخ تولید ، مشخصات جنس ،مشخصات تجهیزات متالوژیکی ،سال نصب ،روش خم کاری ،عمق دفن ،شرایط پوشش و نیز مشخصات محاسباتی شامل حریم ابنیه عادی ، حریم محل تجمع یا خطرناک ، نقاط دارای ریسک بالا (HCA) با حرکت اشاره گر ماوس بر روی خط لوله بدون تقسیم خط لوله به اجزاء کوچکتر در نظر گرفتن لوله بصورت یک Objectو امکان اتصال اطلاعات مختلف توصیفی به آن در هر نقطه از لوله (، بطوریکه آن اطلاعات فقط برای بخش خاصی از بصورت منفصل
• ارائه گزارش فعالیتهای کاربر به صورت کامل : تاریخ و زمان هر عملی در نرم افزار به طور دقیق گزارش می شود . به این ترتیب مجموعه مدیریتی ، علاوه بر امکان مشاهده حجم کار انجام شده در یک دوره
• مشخص توسط یک کاربر ، امکان کنترل دقیق ورود و خروج او را نیز خواهند داشت.
• نحوه ذخیره سازی داده های مکانی به صورت باینری و با ساختار برداری (Vector)
• امکان استفاده از ODBC جهت برقراری ارتباط با سایر بانکهای اطلاعاتی
• عدم محدودیت در تعداد لایه
• تحت شبکه باامکان ترسیم و ویرایش چندین کاربردر یک زمان و روی یک نقشه با رعایت سطوح دسترسی
• تولید DEM(مدل رقومی ارتفاعی زمین) از طریق روش شبکه نامنظم مثلثی TIN
• امکان دریافت اطلاعات از سیستم موقعیتیاب ماهواره (GPS)

۷- نتیجه گیری و پیشنهادات :

نرم افزار جامع طراحی و مدیریت خطوط لوله انتقال گاز می تواند به عنوان آغاز راهی برای استفا ده از قابلیتهای سیستم اطلاعات جغرافیایی برای حل مشکلات موجود خطوط انتقال گاز و نیز برنامه ریزی بهتر برای توسعه آنها باشد . بکارگیری GISدر کشورهای پیشرفته دنیا در این زمینه ثابت نموده که امروزه نمی توان بدون استفاده از سیستمهای تخصصی و هوشمند مسیر موفقیت را طی نمود .اتکا به روشهای سنتی و اصرار به ادامه آنها حاصلی جز هدر رفتن زمان و اتلاف سرمایه نداشته و مطمئنا برای کشوری مانند ایران که برای رسیدن به خودکفائی در حال تلاش است زیبنده نخواهد بود .

نویسنده: محمدرضا داوری

مطالب مرتبط:

GIS و کاربردهای آن در صنعت برق و گاز – بخش دوم GIS و کاربردهای آن در صنعت برق و گاز – بخش سوم کاربرد GIS در طراحی و نگهداری خطوط انتقال گاز – بخش اول