دو تجربه بین‌المللی به طور اجمال
یکی از مهم‌ترین تجارب مهم در به‌کارگیری GIS در کشورهای در حال توسعه الگوهای به‌کار رفته در کشور ژاپن است که به لحاظ اینکه وجه تشابه از نظر زلزله‌خیز بودن با ایران را دارد با اهمیت است. به اختصار اشاره می‌شود به این نکته که نقطه آغازین فعالیت‌های دولت ژاپن در ایجاد زیرساخت‌داده‌های مکانی ملی از زمانی بود که دولت ژاپن به منظور پاسخگویی به مردم و افکار عمومی پس از بروز فاجعه ملی زلزله شهر کوبه در ژانویه 1995، مرور کلی بر نحوه ارایه خدمات و مدیریت حوادث غیرمترقبه و امور ضروری را در دستور کار لقب داده که هر چه دسترسی و وجود داده‌های مکانی در آن بیشتر باشد ارزش و مرغوبیت آن نیز به همان نسبت افزایش پیدا می‌کند.
از دیگر تجاربی که می‌تواند مورد توجه ما قرار گیرد تجربه کویت است که ضرورت ایجاد GIS ملی را به خوبی نمایان می‌سازد. در اینجا به همین قدر اکتفا می‌شود که بر اساس نظر کارشناسان، اگر سیستم اطلاعات جغرافیایی کویت وجود نداشت بعد از حمله عراق به کویت بازسازی آن کشور و تعیین و تثبیت مالکیت‌ها با توجه به فجایع این جنگ میسر نبود.
مشکلات فراروی بکارگیری GIS در ایران
حال با توجه به توسعه و پیشرفت کاربردها و علوم مربوط به سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی در سطح ملی در کشورهای توسعه یافته، ضرورت استفاده از این تکنولوژی با توجه به وجود انبوهی از اطلاعات زمین مرجع در سطح شهرها و به خصوص کلان شهرها که بیش از 90 درصد اطلاعات آنها مکانی است، بیش از پیش حس می‌شود. لذا ناگفته پیداست که برنامه‌ریزی در این خصوص ضرورت دارد.
آن چه هدف این نوشتار است وجود حجم انبوه اطلاعات مکانیزه و غیرمکانیزه در مراکز و سازمان‌های خدماتی و یا مدیریت شهری در سطح ملی و منطقه‌ای به خصوص شهرها و شهرداری‌هاست که متاسفانه این اطلاعات غیرمنسجم در محیط‌های متفاوت غیرهمگون با ساختارهای درهم ریخته و متفاوت غیرهمگون با ساختارهای درهم‌ریخته و از هم است.
علی‌رغم این که سازمان نقشه‌برداری کل کشور سال‌هاست به عنوان مسئول GIS ملی تمامی سعی و تلاش خود را به سامان دادن به این موضوع معطوف داشته، اما می‌توان گفت توفیق کمی در این امر حاصل آمده است. اکنون مشکلات فراروی سیاستگذاران، مدیران و کارشناسان امر به کارگیری فن‌آوری GIS در ایران را می‌توان به طور خلاصه به شرح زیر عنوان کرد:
- فقدان همت و اهمیت علمی در فرهنگ‌سازی و برنامه‌ریزی‌های خرد و کلان
- کوتاهی در تدوین و انتشار استانداردهای ملی در تولید، جمع‌آوری، طبقه‌بندی و پردازش اطلاعات
- رعایت نکردن استانداردهای مشخص جمع‌آوری، نگهداری و به‌روزرسانی
- فقدان استاندارد در سطح ملی به منظور تبادل و توزیع اطلاعات
- نارسا و ناقص بودن استانداردهای ملی لازمه در تعیین ساختار اطلاعات
- فقدان وجود Metadata و مراکز توزیع اطلاعات (Clearing House)
- ناکارآمدی زیرساخت‌های ارتباطی و شبکه‌های نو در این عرصه زده شود.
لازم است سازمان‌ها و نهادهایی که در سطح ملی نظیر طرح تکفا یا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی مسئولیت مرتبط دارند با توجه به نیازهای روزافزون در این عرصه برنامه‌ریزی کرده و با تعیین شاخص‌هایی برای ارزیابی فعالیت‌ها و اقدام‌هایی که باید صورت گیرد، سازمان‌ها و نهادهای مربوط را یاری داده تا در جهت تحقق GIS ملی گام اساسی بردارند.
منبع: مرکز اطلاعات جغرافیایی شهر تهران، مهندس سیدمهدی معینی
