نتایج و بحث

3ـ مقایسه اجمالی روش سنتی و رقومی

اگر داده های ماهواره ای را با عکسهای هوائی مقایسه نمائیم پی به حجم عظیم این اطلاعات خواهیم برد:

الف ـ عکسهای هوائی در اغلب کشور ها از جمله ایران در فواصل زمانی طولانی وصرف وقت زیادی تهیه می شوند، به عنوان مثال در ایران دو دوره پوشش سراسری عکسبر داری هوائی انجام گرفته است که یک بار سال 1334 (ه.ش.) و دوره دوم حدود 40 سال بعد بوده است، در حالیــکه ماهواره هـا از هر 15 دقیقه (ماهـواره GEOES)، هر 2 روز (ماهـواره (ASTER، هر 16 روز (ماهواره لندست) تا 6 ماه (ماهواره اروپایی ERS)، پوشش کاملی از سطح زمین را با تنوعی از باندهای طیفی ارائه میدهند که به هیچ وجه قابل مقایسه با تعداد کم عکسهای هوائی گردآوری شده از معدود مناطق سطح زمین نمی باشد.

ب ـ هر فریم تصویر ماهواره ای پوشش وسیعی از سطح زمین را یک جا نمایش میدهد. به عنوان مثال یک فریم TM با ابعاد 185×185کیلومتر وسعتی معادل 3400000 هکتار را پوشش می دهد که اگر بخواهیم با عکس هوائی همین سطح را پوشش دهیم به 2200 قطعه عکس هوائی نیاز است و سطح موزائیک شده آن 88 متر مربع خواهد شد که عملاً کار بر روی آن غیر ممکن است.

ج ـ استخراج اطلاعات از این دو نوع از نظر وقت و هزینه ها کاملا متفاوت می باشد. به عنوان مثال همان 3400000 هکتار را در نظر می گیریم که تنها با یک فریم ماهواره ای پوشش داده می شود، این فریم در کسری از روز نمونه برداری و پدیده های آن توسط سیستم کامپیوتری طبقه بندی میشوند در حالیکه برای تشخیص و تفکیک پدیده های مورد نظر در عکسهای هوائی (2200 قطعه) ده ها روز وقت لازم است.

د ـ هنگام طبقه بندی پدیده ها و تفکیک آنها در عکسهای هوائی چون تفکیک دستی صورت می گیرد دقت مکانی به اندازه چندین پیکسل است ولی در طبقه بندی تصاویر ماهواره ای به روش رقومی، دقت مکانی به اندازه تک پیکسلها است. البته لازم به ذکر است که هر فریم تصویر ماهواره ای از تعداد زیادی پیکسل تشکیل شده است. مثلاً هر فریم TMاز 38 میلیون پیکسل تشکیل شده است و ما برای طبقه بندی آن تقریباً 1 درصد پیکسلها را نمونه برداری می کنیم و بقیه پیکسلها را سیستم کامپیوتری و نرم افزارهای RS طبقه بندی می نمایند، در واقع هر فریم TM ماتریسی به ابعاد 6166×6166 می باشد و سیستم آنرا در چند دقیقه تجزیه و تحلیل می نماید در حالیکه حل چنین ماتریسی به روش دستی غیر ممکن بوده یا به قرنها زمان نیاز دارد.

نتیجه گیری

مهمترین ویژه گی داده های ماهواره ای که آن را از سایر داده ها از جمله عکسهای هوائی متمایز می کند، چند طیفی بودن آنها اسـت که امـکان مـطالعه منابع مخـتلف را در باندهای متنوعی از مرئی تا مادون قرمز و امواج راداری فراهم آورده است. دیگر ویژگی این داده ها تکراری بودن آنها در پریودهای زمانی کوتاه است که به کاربران مختلف امکان بررسی سریع و به موقع تغییرات پدیده های مختلف مانند تغیرات جوی، روند پیشروی سیل، آتش سوزی جنگلها، آلودگیهای زیست محیطی، فرسایش خاک، پیش روی کویر، شور شدن اراضی و تغییر کاربری اراضی را فراهم می آورد. ویژگی ممتاز دیگر رقومی بودن این داده ها است که باعث شده قابلیت تزریق به سیستم های اطــلاعات جغرافیایی را داشته باشد. لذا تلفیق این دو تکنیک (دور سنجی و سیستم اطلاعات جغرافیایی) ضمن بهبود نتایج حاصله مزایای دیگری در پی خواهد داشت، از جمله:

• تهیه سریع نقشه ها و صرفه جویی در وقت،
• تهیه نقشه ها با کیفیت بالاتر و هزینه کمتر،
• تهیه نقشه های مو ضوعی مورد نیاز کاربران خاص،
• تسهیل تهیه نقشه ها و روز آمد نمودن آنها،
• به حداقل رساندن استفاده از نقشه های چاپ شده و هزینه های بایگانی و نگهداری نقشه ها.

بنابراین با توجه به رشـد و توسعه روزافزون این فنآوری و نیاز مدیران بخشهای مختلف از جمله برنامه ریزان شهری برای شناخت پراکندگی جمعیت، مراکز خدمات رسانی، اراضی مسکونی و قابل سکونت همچنین برنامه ریزان منابع طبیعی برای آگاهی از پراکندگی مکانی جنگلها، مراتع، معادن، اراضی قابل کـشت، گـونه هـای گـیاهی، اراضـی شور و عـرصه هـای کویری، شناسایی قابلیتها و کاربردهای متنوع این فنآوری برای مدیران و برنامه ریزان بخشهای مختلف اقتصادی و اجتماعی کشور حائز اهمیت می باشد.

منابع

1- علوی پناه، سیدکاظم،1382، کار برد سنجش از دوردرعلوم زمین، انتشارات دانشگاه تهران.

2- علوی پناه سیدکاظم و مسعود مسعودی، 1380، تهیه نقشه کاربری اراضی با استفاده از داده های ماهواره لندستTM و سیستم اطلاعات جغرافیایی (منطقه موک استان فارس)، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، سال هشتم، شماره اول.

3- قیومی محمدی، 1379، هشداری در مورد تبدیل اراضی کشاورزی به شهری، مطالعه موردی اصفهان، مجله علوم خاک و آب، جلد 14 شماره 2.

4- محمدی جهانگرد و وحید چیت ساز، 1381، مقایسه تخمین گرهای ژئواستاتیستیکی و رگرسیون خطی جهت برآورد برخی از خصوصیات خاک سطحی به کمک داده های رقومی TM، خاک و آب، ج 16.

5- Burrough P. A., 1986, Principle Of Geographical Information Systems for Land Resources Assessment, Oxford Science Publication.

6- Lillesand T. M. and R. W. Kieffer, 1994, Remote Sensing and Image Interpretation, John Wiley & Sons, Inc.

7- Morris D. K., Gary C. Steinhardt, R. L. Nielsen, 2000, Using GIS, GPS and Remote Sensing as a soil mapping tool, 5^th international conference on precision agriculture, Bloomington, MN, 16-19 july 2000.

8- Vlentine K. W. C. and J. F. Hawkins, 2000, A Qantitative comparison of color photography and Landsat imagery for a small scale land resource map of northern British Colombia.

نویسنده: سیدکاظم علوی پناه، حمید رضا متین فر، فریدون سرمدیان

مطالب مرتبط:

ارزیابی کاربری داده های ماهواره ای از نظر صرفه جویی وقت – بخش اول ارزیابی کاربری داده های ماهواره ای از نظر صرفه جویی وقت – بخش دوم ارزیابی کاربری داده های ماهواره ای از نظر صرفه جویی وقت – بخش سوم